ASTIM TANI VE TEDAVİSİ

Astım alt solunum yollarının kronik (müzmin) ve mikrobik olmayan iltihabı sonucu  gelişen bir hastalıktır.

Astım gelişiminde genetik ve çevresel faktörler rol oynar. Hastaların şikayetleri sigara dumanı, hava kirliliği, soğuk hava, egzersiz, enfeksiyon gibi tetikleyici veya ev tozu akarları, hayvan tüyleri, polenler, küf mantarları, hamam böceği, besinler ve ilaçlar gibi duyarlı oldukları allerjenlere maruziyet ile ortaya çıkar. Bu durum klinikte öksürük, nefes darlığı ve hırıltı gibi şikayetlerle kendini gösterir. Hastalık durumundaki bu kötüleşmeler astım atağı olarak adlandırılır.

Astım Kliniğimizin amaçları;

• Astım tanısı ve ayırıcı tanının yapılması
• Astımlı hastalarda yaşam kalitesini artırmak
• Hastaları kendi astım tedavisi için sorumluluk almaya teşvik etmek
• Hasta eğitimini geliştirmek
• Astım nedeniyle hastaneye acil başvuruları azaltmaktır.
• Astım karmaşık olabilir ve tanı koymak zaman alabilir.
• Sağlam bir tanı koymak, farklı ilaçlar denemek ve en uygun dozu bulmak için birkaç ziyaret gerekebilir.

Nasıl tanı konur?

Astım tanısı genellikle ayrıntılı öykü, fizik muayene ve akciğer testleri ile konur.
Astım tanısında ilk adım, doktorunuzla semptomlarınız ve hastalığınız hakkında konuşmaktır. Bu sayede astım veya başka bir şeyin semptomlarınıza yol açıp açmadığı ile ilgili ipuçları sağlanabilir. Öyküde mutlaka semptomlara veya astımınıza sebep olabilecek maddelere maruz kalıp kalmadığınız da sorgulanacaktır.

Sorular şunları içerebilir;

• Yakınmalarınız neler? Bu yakınmalar ne zaman ortaya çıkıyor? Bu yakınmalara sebep olan tetikliyiciler var mı? Belirtilerin ataklar halinde ortaya çıkıp tekrarlayıcı olması, gece veya sabaha karşı artması, viral enfeksiyon, egzersiz veya gülme, ağlama ile tetiklenmesi, allerjenlerle temas sonrası ortaya çıkması önemli ipuçlarıdır.
• Sık sık tütün dumanına, kimyasal dumanlara, toza veya diğer hava tahriş edici maddelere mi maruz kalıyormusunuz?
• Saman nezlesi veya başka bir alerjik durumunuz var mı?
• Astım, saman nezlesi veya diğer alerjilerleri olan akrabalarınız var mı?
• Hangi sağlık problemleriniz var?
• Hangi ilaçları veya bitkisel takviyeleri alıyorsunuz?
• Mesleğiniz nedir?
• Evcil hayvan kuşlarınız var mı, yoksa güvercin yetiştiriyor musunuz?

FİZİK MUAYENE

Hastalarda üst ve alt solunum yollarının birlikte değerlendirilmesi ve cilt muayenesi son derece önemlidir. Hastanın akciğer seslerinin dinlenmesinde yüksek perdeli ıslık seslerinin duyulması astımın ana belirtilerindendir. Cildin ekzema ve kurdeşen gibi alerjik rahatsızlık belirtileri açısından incelenmesi önemlidir. Hastanın her zaman bulgusu olmayabilir.

Aşağıdaki gibi astım belirtileri ve semptomlarının olup olmadığının sorgulanması gerekir;

• Tekrarlayan hırıltılı
• Öksürme
• Nefes darlığı
• Göğüste sıkışma
• Geceleri ortaya çıkan veya kötüleşen belirtiler
• Soğuk hava, ekzersiz veya alerjenlere maruz kalma ile tetiklenen belirtiler.

Astım tanısı için hangi testleri uyguluyoruz?

Nefes Ölçüm Testi (Solunum fonksiyon testi)

Tanıda daha sonraki aşama, hastanın solunum fonksiyon testleri ile değerlendirilmesi ve havayolu tıkanıklığının ortaya konmasıdır. Bu testler genellikle 5 yaş ve üstü kişilerde astımı teşhis etmek amacı ile kullanır. Akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını (solunum fonksiyonu) belirlemeye yardımcı olmak için derin bir nefes alıp ardından bir spirometreye bağlı bir tüpe zorla nefes verdirilir. Bu, hem verdiğiniz havanın miktarını (hacmini) hem de ne kadar çabuk verdiğinizi kaydeder. Bazı ölçümler yaşınızdaki bir kişi için normalin altındaysa astımın solunum yollarınızı daralttığını gösterebilir. Nefes testi ölçümlerini yaptıktan sonra sizden hava yollarını açmak için bir astım ilacı solumanızı isteyebilir ve ardından testi tekrarlıyabiliriz. İlacın alınmasından sonra belirgin iyileşme gösterilmesi astımınız olabileceği anlamına gelir.

Bronş provokasyon testi

Eğer spirometre sonuçlarınız normal veya normale yakınsa metakolin gibi astımlı kişilerde hava yollarının daralmasına neden olan bir maddeyi solumanızı isteyerek astım semptomlarınızı tetikleyebilen testi uygulayabiliriz. Egzersizle astımınızın tetiklendiği görülürse (egzersize bağlı astım), belirtileri tetikleyip tetiklemediğini görmek için fiziksel aktivite yapmanızı isteyebiliriz. Her iki eylemden sonra nefes testi tekrarlanır. Ölçümleriniz değişmez ise astım tanısı dışlanır, eğer ölçümlerinizde azalma görülür ise astım tanısı desteklenir.

Ekshale Nitrik Oksit Ölçümü

Solunumuzdaki nitrik oksit gazı miktarını ölçen bir makineye bağlı bir tüpe nefes verilir. Nitrik oksit gazı vücut tarafından normal olarak üretilir ancak nefesinizde ölçülen değerler yüksek oranda tespit edilirse solunum yollarınızın iltihaplanması (mikrobik olmayan) anlamına gelebilir ve bu bir astım belirtisidir.

Astım dışında veya dışında bir durumunuz olduğundan şüpheleniyorsa, aşağıdaki gibi testlere ihtiyacınız olabilir:

• Göğüs ve sinüs röntgeni
• Kan testleri
• Bilgisayarlı tomografi (BT) ile akciğer taraması
• Gastroözofageal reflü değerlendirmesi (pH metri)
• Viral veya bakteriyel enfeksiyon bulguları için akciğerlerinizdeki balgamın incelenmesi (balgam indüksiyonu ve elde edilen balgamın incelenmesi)
• Balgamda alerjik hücre aranması
• Ayrıca astıma eşlik eden ve semptomları kötüleştirebilecek mide ekşimesi (gastroözofageal reflü hastalığı veya GERD)
• Saman nezlesi ve sinüzit gibi ek durumlarında başka durumların olup olmadığının araştırılması gerekebilir.
• Kan veya deriden yapılan allerji testleri ile astıma neden olan veya tetikleyen allerjik ajan ortaya çıkarılabilir.

Hastalığın takibi nasıl yapılır?

Her hasta güncel tedavi planı, bu tedaviye uyum ve astım kontrol düzeyinin belirlenmesi açısından düzenli olarak değerlendirilmelidir. Muayene ve değerlendirmelerin sıklığı astımın başlangıçtaki şiddetine göre değişir. Tipik olarak hastalar ilk tedavi başlandıktan sonra 1-3 ay arasında ve daha sonra her 3-4 ayda bir değerlendirilmelidir.

Nasıl tedavi edilir?

Astım tedavisinde kullanılan ilaçların hemen tümü nefesle alınan ilaçlardır. Bu şekilde ilaç akciğere daha hızlı, istenilen dozda ulaşır ve yan etkilerinden kaçınılmış olur. Kullanılan ilaçlar iki gruptur:

Astımı Kontrol edici ilaçlar: Esas olarak hava yollarındaki mikrobik olmayan iltihap üzerine etkili ilaçlardır. Bu ilaçların etkileri yavaş ortaya çıktığından ve kesildiğinde iltihap tekrar ettiğinden astım hastalığının kontrol altında tutulabilmesi için her gün ve uzun süreli (doktor tarafından kesilene kadar) kullanılması gereklidir.

Rahatlatıcı ilaçlar: Kullanıldığında hızla etki ederek hava yolundaki kasların kasılmasını azaltan, hava yollarını genişleten ve buna bağlı belirtileri  (nefes darlığı, hırıltılı solunum, göğüste baskı hissi) gideren ve düzenli değil sadece gerektiğinde kullanılan ilaçlardır. Hastanın hangi ilaçları kullanacağına astımının ağırlığı ve hastalık kontrolüne göre doktoru karar vermelidir.